برق خورشیدی مجانی نیست

در سال های اخیر، تنی چند از مسئولان وزارت خانه های فعال در بخش انرژی، برخی استادان دانشگاه ها، تعدادی از نمایندگان مجلس و حتی برخی نشریات و سایت های خبری گزارش های فراوانی را در وصف انرژی خورشیدی اعلام کرده و حتی در مواردی شعار تبلیغاتی کاملا اشتباه «از خورشید برق مجانی بگیریم» را در اذهان عمومی جا داده اند.
با توجه به سابقه استفاده از انرژی های تجدیدپذیر و از جمله انرژی خورشیدی (فتوولتائیک) بد نیست به ضرورت و چگونگی استفاده از این انرژی اشاره کوتاهی شود.
از حدود سه دهه پیش، بدلیل تغییرات اقلیمی و گرم شدن کره زمین و آب شدن یخ های قطبی و بدنبال آن بروز طوفانها، باران های اسیدی و خشکسالی در اغلب نواحی، دانشمندان به این نتیجه رسیدند که استفاده روزافزون از سوخت های فسیلی، دلیل این نابسامانی و تهدید زندگی نسل های آینده در روی کره خاکی است، لذا اجلاس های متعددی بمنظور پیدا کردن راه حل هایی تشکیل و منجر به انتشار عهدنامه هایی در کیوتو، ریودوژانیرو و این اواخر در کپنهاک دانمارک شد. کشورهای مختلفی در این اجلاس تعهد کردند که از انتشار هرچه بیشتر گازهای گلخانه ای جلوگیری و در راستای رسیدن به اهداف، استفاده از انرژی فسیلی را کاهش داده و از انرژی های تجدید پذیر یا بعبارتی انرژی های نو استفاده کنند، در سال های اخیر کشورهایی مانند آلمان، آمریکا، سوئد، ژاپن، اسپانیا و این اواخر چین و هند اقدام به گسترش استفاده از انرژی های تجدیدپذیر از جمله انرژی خورشیدی کرده و می کنند، چراکه در شرایط فعلی استفاده از انرژی های تجدیدپذیر دیگر انتخاب نیست، ضرورت است.
درحال حاضر در کشور آلمان بعنوان پیشرو استفاده از انرژی خورشیدی و انرژی باد سیاست های تشویقی قابل توجهی جهت همکاری مردم صورت گرفته و از جمله می توان خرید برق تولیدی مردم و شرکت های تولیدی برق به روش انرژی تجدیدپذیر به قیمتی بالاتر و محاسبه برق مصرفی شان (که از شبکه مجددا پس از تزریق برق تولیدی شان می گیرند) به قیمت پایین تر از جمله موارد است. در حال حاضر آلمان برق تولیدی انرژی خورشیدی از مردم را بازاء هر کیلووات ساعت حدود ۲۵سنت یورو خریداری و برق مصرفی شان را ۱۸سنت یورو محاسبه می کنند.
ملاحظه می فرمائید که سیاست های ملموس و تشویقی در کشورهای مدرن، جای موعظه و نصیحت را گرفته است. از سوی دیگر استفاده از انرژی خورشیدی برخلاف تصور عامه پیچیده، دشوار و گران و نیاز به مدیریت تامین و نگهداری ویژه دارد.
فرض می کنیم در منزل تان با توجه به سطح پشت بام، سلول های خورشیدی با امکان بهره دهی حدود ۱۰کیلووات در ساعت قرار داده اید، این پروژه می تواند به دو روش با استفاده از باطری بمنظور پس انداز کردن انرژی و استفاده مجدد از آن در مواقع تاریکی و یا بدون استفاده از باطری و تزریق به شبکه سرتاسری برق شهر و کشور صورت گیرد.
یک سامانه انرژی خورشیدی بجز صفحات و مدول های سولار به اینورتر (دستگاه تبدیل برق DC به AC) شارژ کنترلر، باطری های ویژه و بدون اسید و بالاخره کابل کشی با کابل های ویژه با حداقل تلفات توان در مسیر و کنتور اختصاصی نیاز دارد و از همه مهمتر باید با شبکه سرتاسری برق سازگار باشد که بتواند برق تولیدی به این روش را به شبکه برق سراسری تزریق کند. شرایط نگهداری از باطری که طول عمر آن در شرایط خوب نگهداری حدود ۵ سال است، با این شرط که مثلا درجه حرارت محیط نگهداری باطری (محفظه) حدود ۲۰درجه سانتیگراد باشد.
از سوی دیگر در شهرهایی مانند تهران و سایر شهرهای صنعتی که میزان آلودگی و ذرات معلق بالاست و تابش آفتاب نیز محدود است، حداقل هر ده روز یکبار باید صفحات سولار پاکسازی شده تا در کیفیت جذب تابش نور آفتاب وقفه ای حاصل نشود، پاکسازی لکه ها و از جمله فضولات پرندگان از روی صفحات که جای خود دارد.
در تمام دنیا، دولت ها وظیفه گسترش انرژی های تجدیدپذیر را بعهده دارند، البته به قول معروف این جیب به آن جیب است، دولت ها اگر اهل حساب و کتاب و تفکر دورنگر باشند حتما می دانند که در کشورهایی مانند ایران سالانه میلیاردها دلار صرف واردات انواع دارو برای درمان بیماران از جمله بیماریهای ناشی از آلودگی هوا و خاک و آب می شود، پس اگر فقط ۲۰درصد این ارقام صرف حفظ محیط زیست، توسعه بهداشت و انرژی های تجدید پذیر شود درصد بالایی از هزینه های دولت پس انداز خواهد شد که می تواند بعنوان یارانه برای تولیدکنندگان انرژی های نو پرداخت شود. همانطور که ذکر شد در تمام جهان استفاده و تولید برق از انرژی خورشید بدون حمایت های جدی دولت ها و شهرداری ها و شرکت های تولید برق امکان پذیر نیست، در ایران هم متاسفانه تاکنون برخلاف خبرها بصورتی جدی با مقوله انرژی های تجدیدپذیر برخورد نشده است، اگرچه در برنامه پنج ساله توسعه صحبت از تولید ۵۰۰۰مگاوات برق مربوط به انرژی های نو به میان آمده، اما هنوز به دلایل فراوان از جمله جدی نگرفتن بحث توسعه پایدار و جلوگیری از گرم شدن زمین، گام های اساسی برداشته نشده است. کار با انرژی خورشیدی باور کنید ساده نیست، مجموعه ای بسیار پیچیده است که دانش ویژه ای می طلبد. متاسفانه در کشور ما ساده انگارانه و ایده آلیستی با مقوله انرژی های تجدیدپذیر برخورد می شود. اجرای پروژه های انرژی خورشیدی نیازمند مدیریت علمی با تجربه و قوی، ارتباط تنگاتنگ با مجامع علمی جهانی بویژه بنیاد جهانی گسترش انرژی های نو، آگاه سازی مردم بوسیله ارتباط جمعی و بالاخره مدیریت تامین و نگهداری و سرویس های پس از فروش با تجربه و حرفه ای است.
دوستان باور کنید برق خورشیدی مجانی نیست.

سعید منصورافشار
۱۳۹۲/۴/۲۵